Shock poll wijst op splitsing van Schotland - maar is het juist?
Opiniepeilingen voor een eenmalig referendum zijn lastig: er is geen eerdere registratie van de bedoelingen van kiezers
Alleen degenen die het weekend op Mars hebben doorgebracht, zullen niet weten dat, met nog tien dagen te gaan voor het onafhankelijkheidsreferendum, een 'schokpeiling' van Jij Overheid heeft, voor het eerst, de Ja-campagne van Schotland een voorsprong van twee punten gegeven op de Nee-campagne: 51 procent tot 49 procent.
Als de peilingen kloppen en het momentum echt achter het pro-onafhankelijkheidskamp zit, lijkt het erop dat Groot-Brittannië zoals we dat kennen zal uiteenvallen en Schotland zijn eigen weg gaat.
Er is echter een addertje onder het gras: wat de krantenkoppen ons niet hebben verteld, is dat een tweede peiling, van Paneelbasis , werd afgelopen weekend gepubliceerd, wat precies het tegenovergestelde beweerde. Zoals Mike Smithson van Politieke weddenschappen commentaar: 'Het is duidelijk dat een van hen niet gelijk kan hebben.'
Slechts één ding is op dit moment zeker – en dat is dat er na het referendum van 18 september een slecht humeur zal ontstaan tussen de stembureaus.
Wat de YouGov-enquête deed opvallen: de mening van commentatoren over een 'constitutionele kernsmelting', een val in het pond en een belofte van George Osborne van een tijdschema voor verdere deconcentratie als de Schotten stemmen om in de Unie te blijven - was dat hetzelfde bedrijf al maanden dubbele cijfers laat zien voor het Nee-kamp.
En wat de Panelbase-enquête net zo interessant maakte, is dat zij de enige opiniepeilers zijn die in het verleden ooit met een ja-voorsprong zijn gekomen - en toch laat hun laatste onderzoek zien dat het nee-kamp voor de boeg ligt: 52 procent tot 48 procent.
Het eerste nieuws van de YouGov-peiling kwam van Rupert Murdoch, eigenaar van de Sunday Times, die de opdracht gaf. Hij twitterde dat het resultaat 'een enorm blauw oog was voor [het] politieke establishment, vooral Cameron en Miliband'.
Het had nauwelijks ongemakkelijker kunnen zijn voor David Cameron: het nieuws van de peiling kwam toen hij aankwam in Balmoral voor zijn jaarlijkse bezoek aan het vakantiehuis van de koningin. The Sunday Times beweert dat de koningin 'geschokt' is door het idee dat de vakbond uit elkaar gaat. (Alex Salmond wil de koningin als staatshoofd houden, maar niet iedereen in de SNP is het daarmee eens.)
Peter Kellner, president van YouGov, zegt over de twee punten voorsprong van Yes: 'Het feit dat de wedstrijd te dichtbij is om te noemen, is op zichzelf opmerkelijk, aangezien Better Together [ook wel bekend als de No-campagne] de overwinning in de tas leek te hebben. Maand na maand hadden ze een gestage voorsprong, gemiddeld Nee 58 procent, Ja 42 procent.
'De afgelopen vier weken is de steun voor de Unie in een verbazingwekkend tempo weggevloeid.'
Alleen conservatieve kiezers hebben weerstand geboden aan de avances van Alex Salmond, zegt Kellner: 93 procent van hen is nog steeds van plan om nee te stemmen. Maar alle andere delen van de Schotse samenleving zijn 'in beweging':
- Onder de Labour-kiezers is het ja-contingent gestegen van 18 procent vier weken geleden naar 35 procent nu;
- Onder kiezers onder de 40 jaar is er een sprong gemaakt van 39 procent die ja zegt naar 60 procent;
- Onder vrouwen is de ja-stem gestegen van 33 procent naar 47 procent.
Dat ziet er allemaal behoorlijk overtuigend uit - totdat je naar de bevindingen van Panelbase kijkt. Het heeft geen beweging gevonden sinds de peiling van half augustus: het toont nog steeds een voorsprong van vier procent voor de Nee-campagne.
Bij Political Betting heeft Mike Smithson, een ervaren poll-watcher, de archieven ingedoken om aan te tonen waarom er reden is om sceptisch te zijn over de bevindingen van YouGov.
In april 2010, na de eerste tv-debatten voorafgaand aan de laatste algemene verkiezingen, toen Nick Clegg het zo goed deed tegen David Cameron en Gordon Brown, gaf YouGov de liberaal-democraten een verbluffend aandeel van 34 procent en een voorsprong van drie procent op de Conservatieven.
Uiteindelijk deden ze natuurlijk ook niets zoals ze, derde werden achter de Tories en Labour met 23 procent van de stemmen.
Referendumpeilingen zijn natuurlijk niet eenvoudig: er is geen eerdere stemming om een vergelijking mee te maken. Bij algemene verkiezingen vraagt u respondenten hoe ze de vorige keer hebben gestemd en hoe ze deze keer van plan zijn te gaan stemmen. Bij een eenmalig referendum is dat geen optie.
Het laatste referendum dat in het VK werd gehouden – het zal de lezers worden vergeven als ze het allemaal vergeten zijn – was in mei 2011 voor het AV-stemsysteem. YouGov had geen goede dag: er was een gat van meer dan 15 procent tussen hun uiteindelijke peiling en het daadwerkelijke resultaat.
Dan is er nog de 'weging'-vraag. Opiniepeilers moeten hun steekproeven 'wegen' om ze representatiever te maken voor het electoraat: om het meest simplistische voorbeeld te geven, als de steekproef 60 procent mannen en 40 procent vrouwen toont, en toch is het electoraat 50-50 in termen van geslacht , dan weeg je het dienovereenkomstig.
Hoe YouGov zijn weging precies doet, zal het onderwerp van veel onderzoek zijn, mocht de peiling ver weg blijken te zijn als we de uitslag van het referendum op 18 september vernemen.
Uit de ongewogen cijfers bleek immers dat van de 1.084 mensen die werden bemonsterd tussen 2 en 5 september zeiden 475 mensen dat ze ja zouden stemmen tegen onafhankelijkheid, terwijl 538 zeiden dat ze nee zouden stemmen. Met de weging heeft YouGov de ja-stem verhoogd tot 514 en de nee-stem teruggebracht tot 489.
Er komen deze week nog meer opiniepeilingen uit Schotland – van TNS en Ispos/MORI – die ons hopelijk een idee zullen geven of de YouGov-peiling een 'uitbijter' was.
In de tussentijd heeft YouGov natuurlijk de krantenkoppen, niet Panelbase. En de vraag is - of YouGov het goed of fout heeft - zullen zijn bevindingen hebben bijgedragen aan het momentum achter de Yes-campagne?
