Brexit: wat zijn de voor- en nadelen van het verlaten van de EU?
De argumenten voor en tegen het besluit van Groot-Brittannië om de Europese Unie te verlaten
- Brexit: wat zijn de voor- en nadelen van het verlaten van de EU?
- Tijdlijn: de belangrijkste Brexit-data
- Wat blijven en vertrekken kreeg goed - en fout
- Brexit 'echtscheidingswet': wat Groot-Brittannië de EU verschuldigd is
Christopher Furlong/Getty Images
Op 23 juni 2016 loste het Britse volk een vraag op die een generatie lang onder de oppervlakte van de Britse politiek had gerommeld: moet het land binnen de Europese Unie blijven - of vertrekken en zijn 40-jarige lidmaatschap beëindigen om het alleen te doen?
Althans, zo leek het toen iets minder dan 52% van de kiezers voor Brexit koos. Maar nu, jaren na de stemming en diep in het vertrekproces, wordt er nog steeds gediscussieerd over de voor- en nadelen van het verlaten van de EU - en wat Brexit voor het VK zal betekenen.
Hoe zijn we hier gekomen?
In 2015 activeerde de overwinning van de conservatieve algemene verkiezingen een manifest-belofte om een in-out referendum te houden over het lidmaatschap van het VK van de EU.
David Cameron had de belofte gedaan in een tijd dat hij onder druk stond van eurosceptische backbenchers en toen de Tories stemmen verloren aan UKIP. De meeste politieke commentatoren zijn het erover eens dat hij, als hij de vrije hand had gehad, geen referendum had willen houden.
Nadat hij had gestemd, zwoer Cameron om met hart en ziel campagne te voeren om Groot-Brittannië in het blok te houden. Verschillende leden van zijn eigen kabinet voerden campagne om te vertrekken.
Ondanks tegenstrijdige peilingen in de aanloop naar de stemming, verwachtten de meeste commentatoren op 23 juni dat het VK in de EU zou blijven. Zelfs terwijl de telling aan de gang was, zei UKIP's Nigel Farage dat het leek alsof Remain het zou halen.
De Leave-campagne won echter met 51,9% tot 48,1%, een kloof van 1,3 miljoen stemmen. Cameron kondigde zijn ontslag de volgende dag aan.
Wat gebeurde er onder Theresa May?
Na het aftreden van Cameron, zagen Michael Gove en Boris Johnson elkaars campagnes in een dramatische strijd om het leiderschap van de conservatieven te vernietigen, waardoor de weg vrijmaakte voor voormalig minister van Binnenlandse Zaken Theresa May om de topbaan op te eisen.
Wat daarna kwam, is de geschiedenis ingegaan als een van de meest tumultueuze premierschappen in de moderne geschiedenis, waarbij May bijna drie jaar aan de macht is overschaduwd door één enkel probleem.
of als De Washington Post zegt het: Brexit heeft alles verteerd. Het domineerde de krantenkoppen, debatten, diplomatie en agenda van May.
Na officieel een beroep te hebben gedaan op artikel 50 van de EU in maart 2017, heeft May meer dan een jaar lang met haar Europese tegenhangers onderhandeld over een terugtrekkingsakkoord, met een akkoord dat uiteindelijk eind 2018 werd bereikt.
Op 15 januari 2019 verwierp het Parlement het verdrag van 585 pagina's overweldigend met een recordmarge van 432 stemmen tegen 202. Bij twee verdere stemmingen over dezelfde overeenkomst in maart leed May ook zware nederlagen.
De achterbanken van de Tory hadden er een hekel aan. De Democratische Unionisten hadden er een hekel aan. De oppositiepartij Labour verzette zich daartegen, zegt de Amerikaanse krant. Brexiteers zeiden dat het Groot-Brittannië voor altijd aan de EU geketend zou houden, in vazallen, zoals Johnson het uitdrukte. Restanten klaagden dat het te veel economisch risico zou introduceren met te weinig beloning.
Uiteindelijk is het mislukken van het terugtrekkingsakkoord van May – samen met het weggooien van de meerderheid van de Tories in een…slecht beoordeelde vervroegde verkiezingenin juni 2017 - was haar ondergang.
Op 24 mei 2019 heeft ze officieel haar ontslag als premier aangekondigd . In een emotionele verklaring zei ze dat ze haar best had gedaan om de Brexit waar te maken en dat het haar diepste spijt was dat het haar niet was gelukt.
Wat is er gebeurd onder Boris Johnson?
De daaropvolgende leiderschapsverkiezing zag voormalig minister van Buitenlandse Zaken Johnson storm naar de overwinning om de nieuwe premier te worden voor spraakmakende Tory-kandidaten, waaronder Gove, Sajid Javid en Jeremy Hunt.
Johnson voerde campagne voor de belofte om op 31 oktober de EU te verlaten en bleef, eenmaal in Downing Street, volhouden dat hij liever in een greppel zou sterven dan de Brexit opnieuw uit te stellen.
Hij installeerde Brexiteers in het kabinet en controversieel verdaagd parlement . Critici zagen dit als een zet om de macht van parlementsleden om het Brexit-proces vorm te geven, te beperken, terwijl Johnson betoogde dat het nodig was om een nieuwe wetgevingsagenda toe te staan. De Hoge Raad oordeelde dat het onrechtmatig was.
De regering verloor vervolgens haar werkende meerderheid nadat parlementslid Phillip Lee was overgelopen naar de Lib Dems en 21 Tory-parlementsleden hun zwepen werden ingetrokken wegens het tarten van partijorders en het steunen van een poging om een no-deal Brexit te blokkeren.
Johnson leed meerdere nederlagen in het Lagerhuis, maar de eerste stemming over zijn voorstel tot terugtrekkingsakkoord werd met 329 stemmen tegen 299 aangenomen. Desalniettemin verwierp het Parlement zijn versnelde tijdschema om het op tijd voor de Halloween-deadline af te tekenen en dus drong Johnson aan op een pre- Kerst algemene verkiezingen.
Op 28 oktober steunde Labour een regeringswetsvoorstel dat algemene verkiezingen mogelijk maakt, toen er geen akkoord van tafel werd gehaald. Het parlement werd vervolgens op 6 november ontbonden en de strijd om nr. 10 begon serieus.
Johnson won een historische verkiezingsoverwinning op 12 december , zijn gok om een snelle peiling te houden die hem beloont met een meerderheid van 80 - de grootste voor een conservatieve premier sinds de verkiezingsoverwinning van Margaret Thatcher in 1987.
In een overwinningstoespraak de volgende ochtend zei hij dat de Brexit de onweerlegbare, onweerstaanbare, onbetwistbare beslissing van het Britse volk was, en beloofde hij degenen die zijn partij steunen: ik zal je niet teleurstellen.
Op 23 januari ging de EU-terugtrekkingswet uiteindelijk door alle fasen in het parlement en ontving koninklijke instemming. De nieuwe meerderheid van Johnson betekende dat de goedkeuring ervan relatief soepel verliep, zonder nieuwe wijzigingsclausules of amendementen van parlementsleden.
Zes dagen later keurde het Europees Parlement de Brexit-scheidingsovereenkomst met overweldigende meerderheid goed, en op 31 januari om 23.00 uur GMT verliet het VK officieel de Europese Unie na 47 jaar lidmaatschap. Downing Street markeerde het moment door een virtuele Big Ben naar nummer 10 te stralen die op het moment van vertrek klonk.
Het VK ging vervolgens een overgangsperiode van 11 maanden in om te onderhandelen over zijn toekomstige relatie met de Europese Unie, die - behoudens verlenging - op 31 december 2020 zal eindigen.
Toen het coronavirus aan het begin van het jaar Europa trof, gingen veel analisten ervan uit dat Groot-Brittannië en de EU gedwongen zouden zijn om hun...deadline einde jaarvoor het bereiken van een post-Brexit handelsdeal.
Toch was Johnson onvermurwbaar om zich aan dat veeleisende tijdschema te houden. De toponderhandelaar van Groot-Brittannië, David Frost, hield botweg vol: we zullen niet vragen om [de onderhandelingen] te verlengen. Als de EU erom vraagt, zeggen we nee.
In september kondigde de premier aan dat het VK de... laatste fase van de onderhandelingen, en de EU vertellen dat er voor 15 oktober een vrijhandelsakkoord moet zijn gesloten, anders gaat het VK verder.
In een poging om enkele aspecten van de overeenkomst die hij eind 2019 bereikte terug te dringen, introduceerde Johnson de interne markten rekening , een stuk wetgeving bedoeld om de barrièrevrije handel tussen de vier thuislanden te beschermen. Het wetsvoorstel, dat ministers de bevoegdheid zou geven om het internationaal recht te schenden, werd zowel in het VK als in het buitenland met opschudding begroet, waarbij de EU en de VS waarschuwden dat het het Goede Vrijdag-akkoord in gevaar zou kunnen brengen.
Sommige commentatoren zagen het wetsvoorstel als een onderhandelingspoging, maar de EU heeft tot dusver geweigerd zich terug te trekken en juridische stappen te ondernemen terwijl ze beloofde door te gaan met onderhandelen in de hoop op een doorbraak.
De gesprekken gaan door, maar velen aan beide kanten van de onderhandelingen vrezen dat hoe langer ze doorgaan, hoe waarschijnlijker het wordt dat er geen deal wordt gesloten.
De voor- en nadelen van Brexit
Argumenten die tijdens de referendumcampagne werden gepresenteerd, hadden betrekking op politiek, economie en nationale identiteit:
Contributie
Brexiteers voerden aan dat het verlaten van de EU een onmiddellijke kostenbesparing zou opleveren, aangezien het land niet langer zou bijdragen aan de EU-begroting. In 2016 betaalde Groot-Brittannië £ 13,1 miljard, maar ontving ook £ 4,5 miljard aan uitgaven, aldus Full Fact, dus de nettobijdrage van het VK was £ 8,5 miljard.
Wat moeilijker te bepalen was, was of de financiële voordelen van het EU-lidmaatschap, zoals vrijhandel en binnenlandse investeringen, opwogen tegen de initiële kosten.
Handel
De EU is een interne markt waarin import en export tussen lidstaten vrijgesteld zijn van tarieven en andere belemmeringen. Diensten, waaronder financiële diensten, kunnen ook zonder beperking over het hele continent worden aangeboden. De gevolgen van Brexit voor bedrijven die gebruik maakten van deze vrijheden waren altijd een kwestie van debat en gissen.
Meer dan 50% van onze export gaat naar EU-landen, zei Sky News tijdens de campagne, en lidmaatschap betekende dat we inspraak hadden over hoe handelsregels werden opgesteld. Binnen de EU profiteerde Groot-Brittannië ook van handelsovereenkomsten tussen de EU en andere wereldmachten (nu inclusief Canada en Japan, die beide vrijhandelsovereenkomsten hebben gesloten met de EU sinds het VK voor vertrek heeft gestemd).
Buiten de EU, zei Remainers, zou het VK de voordelen van vrijhandel met buren verliezen en zijn onderhandelingsmacht met de rest van de wereld verminderen. Brexiteers zeiden ondertussen dat het VK die nadelen zou kunnen compenseren door zijn eigen handelsovereenkomsten te sluiten - en dat de meeste kleine en middelgrote bedrijven, die nog nooit in het buitenland hebben gehandeld, zouden worden bevrijd van de regeldruk die gepaard gaat met het EU-lidmaatschap.
Voorstanders van de Brexit hebben verschillende modellen voorgesteld voor het handelsbeleid na de EU. Boris Johnson is bijvoorbeeld voorstander van een regeling op basis van het vrijhandelsverdrag van Canada: ik denk dat we een deal kunnen sluiten zoals de Canadezen hebben gedaan op basis van handel en het afschaffen van tarieven en een heel, heel mooie toekomst hebben, zei hij.
Vóór het referendum stelde Nigel Farage voor om nog nauwere economische banden met de EU te onderhouden, in navolging van het standpunt van Noorwegen of Zwitserland. Maar, zei De econoom Als Groot-Brittannië zich bij de Noorse club zou aansluiten, zou het gebonden blijven aan vrijwel alle EU-regelgeving, inclusief de arbeidstijdenrichtlijn en bijna alles wat in de toekomst in Brussel is bedacht. Ondertussen zou het geen invloed meer hebben op wat in die regelgeving stond.
Farage is sindsdien afgekoeld op het Noorse model en is nu voorstander van helemaal geen deal - wat zou resulteren in de introductie van tarieven volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie.
Investering
Pro-Europeanen voerden aan dat de status van het VK als een van 's werelds grootste financiële centra zou afnemen als de City of London niet langer zou worden gezien als een toegangspoort tot de EU voor Amerikaanse banken. Ze zeiden ook dat financiële bedrijven die in het VK zijn gevestigd, paspoortrechten zouden verliezen om vrij over het hele continent te werken.
Zaken voor Nieuw Europa zei dat de belastinginkomsten zouden dalen als bedrijven die grote hoeveelheden zaken doen met Europa - met name banken - hun hoofdkantoor terug naar de EU zouden verhuizen. De vrees dat autofabrikanten de productie in het VK zouden kunnen terugschroeven of zelfs stopzetten als voertuigen niet langer belastingvrij naar Europa zouden kunnen worden geëxporteerd, werd onderstreept door het besluit van BMW in 2016 om zijn Britse werknemers bij Rolls-Royce en Mini te herinneren aan het aanzienlijke voordeel dat de EU heeft lidmaatschap verleend.
Maar Brexit-aanhangers waren onvermurwbaar dat een deal om verdere tariefvrije handel mogelijk te maken, zou worden veiliggesteld, zelfs als het VK de interne markt zou verlaten. Groot-Brittannië had een groot handelstekort met de EU, zeiden ze, en daarom zou het in het belang van Europa zijn om een compromis te vinden - voor goederen en financiële diensten. Anderen suggereerden dat Groot-Brittannië de banden met Europa zou kunnen verbreken en zichzelf opnieuw zou kunnen uitvinden als een economie in Singapore-stijl, vrij van EU-regels en -regelgeving.
Sinds de Brexit-stemming zijn veel banken en financiële bedrijven oprichting van Amerikaanse bases om wat personeel uit het VK te halen - hoewel de meesten waarschijnlijk het grootste deel van hun Britse activiteiten behouden. Sommige autofabrikanten hebben het minder goed gedaan, maar niet-Brexit-gerelateerde factoren hebben ook een rol gespeeld in deze sombere uitkomst.
Soevereiniteit
Voor Brexiteers werd soevereiniteit gezien als een simpele overwinning: zelfs de meest fervente Remainers moesten toegeven dat het EU-lidmaatschap inhield dat ze enige controle over binnenlandse aangelegenheden moesten opgeven.
Pro-Brexit Labour-parlementslid Kate Hoey zei destijds dat de EU een poging was om de democratische macht van het volk te vervangen door een permanent bestuur in het belang van de grote bedrijven. Degenen aan de rechterkant van de conservatieve partij waren het misschien niet eens met haar nadruk, maar ze deelden de mening dat de EU-instellingen de macht van het Britse parlement onttrokken. Voor Leavers zou het verlaten van de EU Groot-Brittannië in staat stellen zichzelf opnieuw te vestigen als een echt onafhankelijke natie met connecties met de rest van de wereld.
Voor Remainers zou het ertoe leiden dat het land zijn invloed in Europa zou opgeven, de klok zou terugdraaien en zich zou terugtrekken uit de wereldwijde elektriciteitsnetwerken van de 21e eeuw. Voor hen betekende het EU-lidmaatschap een waardevolle uitwisseling van soevereiniteit voor invloed: in ruil voor het akkoord gaan met de EU-regels, zeiden ze, had Groot-Brittannië een stoel rond de onderhandelingstafel en zijn stem werd daardoor versterkt op het wereldtoneel.
De waarheid is dat het optrekken van de ophaalbrug en het verlaten van de EU onze nationale soevereiniteit niet zal versterken, zei Hilary Benn van Labour vóór het referendum. Het enige wat het zou doen, is het verzwakken door onze macht weg te nemen om gebeurtenissen in een steeds complexere en onderling afhankelijke wereld te beïnvloeden. Evenmin, zei Remainers, zou de Britse soevereiniteit buiten de EU absoluut zijn: de Britse regering zou nog steeds gebonden zijn aan het lidmaatschap van de NAVO, de VN, de WTO en verschillende verdragen en overeenkomsten met andere landen.
Hoewel de brexit een aantal duidelijke voordelen zou opleveren, zei The Economist, zou het VK zichzelf wel eens een krassende buitenstaander kunnen vinden met een enigszins beperkte toegang tot de interne markt, bijna geen invloed en weinig vrienden.
Immigratie
Volgens de EU-wetgeving kon Groot-Brittannië niet voorkomen dat een burger van een andere lidstaat in het VK kwam wonen, en Britten genoten van een gelijkwaardig recht om ergens anders in het blok te wonen en te werken. Het resultaat was een enorme toename van de immigratie naar Groot-Brittannië, met name uit Oost- en Zuid-Europa.
Volgens het Office for National Statistics werkten er in 2016 942.000 Oost-Europeanen, Roemenen en Bulgaren in het VK, samen met 791.000 West-Europeanen en 2,93 miljoen werknemers van buiten de EU. China en India waren de grootste bron van buitenlandse arbeiders in het VK.
Veel Remainers erkenden dat het tempo van de immigratie tot problemen had geleid met huisvesting en dienstverlening, maar zeiden dat het netto-effect overweldigend positief was. Daarentegen zeiden Brexiteers dat Groot-Brittannië de controle over zijn grenzen moet terugkrijgen. De meesten wilden een substantiële verlaging van de immigratie, hoewel sommigen zeiden dat het minder om aantallen ging dan om het principe van nationale soevereiniteit.
Banen
Pro-EU-campagnevoerders stelden economische veiligheid centraal in hun boodschap en beweerden dat drie miljoen banen verloren zouden gaan als Groot-Brittannië zou stemmen om te vertrekken. Maar Brexiteers brandmerkte de campagne Project Fear en verwierp het als een verzameling sombere fantasieën.
Die twee simpele standpunten verhulden een complex debat over economische prognoses en werkgelegenheidscijfers, dat doorspekt was met argumenten over handelsbeleid en migratie.
Neem bijvoorbeeld immigratie. Als er minder mensen naar het land komen, betekent dit minder concurrentie voor banen onder degenen die achterbleven en mogelijk hogere lonen - een punt dat wordt toegegeven door Stuart Rose, leider van de pro-Remain Britain Stronger in Europe-campagne. Maar dat is niet per se een goede zaak, zei Rose, omdat tekorten aan arbeidskrachten en stijgende loonkosten het economische concurrentievermogen en de groei kunnen verminderen.
Verminderde immigratie kan ook leiden tot schadelijke tekorten aan vaardigheden bij de Britse beroepsbevolking, zei Remainers, en de vraag naar goederen en diensten verminderen. Schrijven voor de Londen School van Economie , zei professor Adrian Favell dat het beperken van de bewegingsvrijheid de slimsten en de besten van het continent zou afschrikken om naar Groot-Brittannië te komen. Brexiteers zeiden ondertussen dat Groot-Brittannië zijn immigratiebeleid na de Brexit zou kunnen afstemmen op de behoeften van de economie.
Het blijft onduidelijk hoe de Brexit de arbeidsmarkt zal beïnvloeden. De economische groei is vertraagd sinds het referendum, maar de werkgelegenheid blijft hoog - en wat er daarna gebeurt, zal grotendeels afhangen van wat voor soort handelsrelatie het VK zoekt met de EU en de rest van de wereld, en wat ze daarop antwoorden.
Cijfers uit de vroege jaren 2000 suggereren dat ongeveer drie miljoen banen verband houden met de handel met de Europese Unie, zegt Full Fact, maar ze zeggen niet dat ze afhankelijk zijn van het feit dat het VK lid is van de EU. Als de handel wegvalt en de achterstand niet elders wordt opgevangen, dan zullen een deel van die banen verloren gaan - maar dat is geen uitgemaakte zaak.
Veiligheid
Voormalig minister van Werk en Pensioenen Iain Duncan Smith, die voorstander was van de brexit, zei dat Groot-Brittannië de deur openlaat voor terroristische aanslagen door in de EU te blijven. Deze open grens stelt ons niet in staat om mensen te controleren en te controleren, betoogde hij.
Verschillende hoge militaire figuren, waaronder voormalige chefs van defensiestaf Lord Bramall en Jock Stirrup, beweerden echter het tegenovergestelde. In een brief die tijdens de campagne door nr. 10 werd vrijgegeven, zeiden ze dat de EU een steeds belangrijkere pijler van onze veiligheid was, vooral in een tijd van instabiliteit in het Midden-Oosten en in het licht van heroplevend Russisch nationalisme en agressie.
Michael Fallon, destijds minister van Defensie, zei dat het VK er baat bij had om deel uit te maken van de EU, evenals de NAVO en de VN. Via de EU wissel je straf- en passagiersgegevens uit en werk je samen aan terrorismebestrijding, zei hij. We hebben het collectieve gewicht van de EU nodig als je te maken hebt met Russische agressie of terrorisme.
Daarentegen zei kolonel Richard Kemp, een voormalig hoofd van het internationale terrorismeteam op het Cabinet Office, in: De tijden dat deze kritieke bilaterale relaties ongeacht het lidmaatschap zouden blijven bestaan, en dat het absurd was te suggereren dat de EU haar eigen burgers, of die van het VK, een groter risico zou brengen door de samenwerking in het geval van Brexit te verminderen.
Sinds de Brexit-stemming heeft de regering gezegd dat ze zal werken aan het onderhouden van veiligheidsrelaties met de EU. In de onzekere wereld van vandaag hebben we die gedeelde kracht meer dan ooit nodig, zei Andrew Parker, het hoofd van MI5, in mei 2018. Ik hoop op een alomvattende en duurzame overeenkomst die obstakels aanpakt en professionals in staat stelt samen aan de slag te gaan.
