Gdansk: een stille kanshebber voor de kroon van Krakau?
Kan deze voormalige industriële havenstad het nieuwe culturele centrum van Polen worden?
Krakau bestaat voor degenen die geïntimideerd zijn door het gruis van Warschau. De andere grote stad van Polen - en tot het einde van de 17e eeuw de hoofdstad - lokt reizigers uit heel Europa, de verbluffende architectuur (op wonderbaarlijke wijze bewaard gebleven tijdens de Tweede Wereldoorlog) en het artistieke verleden, waardoor het een reputatie heeft als het culturele centrum van het land, compleet met jazzclubs, onafhankelijke boekverkopers en slaperige cafés.
Die reputatie wordt echter langzaam op de proef gesteld, met een stille, zelfverzekerde underdog die opkomt om de culturele kroon van Krakau te veroveren.
Voer in: Gdansk
Gdansk maakt deel uit van het Poolse Trojmiasto - of Tri-city - grootstedelijk gebied met Gdynia en Sopot, en ligt aan de Baltische Zee in het noorden van het land. Een voormalige economisch gewaardeerde havenstad met een bloedig verleden - het heeft twee nationale partities en zowel fascisten als communisten overleefd - Gdansk heeft een periode van snelle ontwikkeling doorgemaakt die het heeft getransformeerd tot een elegant en betoverend toevluchtsoord.
met littekens bedekte straten
Na een verrassend snelle reis (directe vluchten naar Gdansk lopen vanuit de meeste steden in het VK), begaf ik me naar het perzikkleurige Dwor Oliwski Spa Hotel.
Perzik is natuurlijk geen kleur die typisch wordt geassocieerd met het interieurontwerp van een vijfsterrenhotel - net zo min als botsende bloemmotieven, netten en gestructureerd behang van vloer tot plafond. Toch voelt het ouderwetse ontwerp van de spa authentiek Oost-Europees aan en creëert het een gevoel van charme dat mijn hele verblijf doordringt - een gevoel dat wordt versterkt door de vriendelijkheid van de inwonende kat en het algemene enthousiasme van het personeel.
Het hotel beschikt over een pittoreske bar met terras, waar gasten de neiging hebben om te genieten van een indrukwekkend ontbijt, en een spa in het prachtige en ongerepte Oliwa-bos, die letterlijke betekenis geeft aan het idee van een toevluchtsoord.
Hoewel gelegen in het hart van het bos, ligt Dwor Oliwski – die, als knipoog naar sportieve diplomatie, het hele Duitse nationale team verwelkomde voor het UEFA Europees Kampioenschap 2012 – op slechts 15 minuten rijden van het karakteristieke Targ Weglowy-plein van de stad, waar mijn vooropgezette ideeën over industriële somberheid gingen verloren aan een groots, pittoresk wandelpad, versierd met kleurrijke en strak omzoomde burgerhuizen en een groots, gotisch stadhuis (een hint naar het voormalige industriële belang van de stad).
Deze voetgangersstraat, bekend als de 'koninklijke route', verbindt de 16e-eeuwse Gouden Poort met de vrij grote Groene Poort, een voormalige koninklijke residentie die uitkijkt over de kalmerende rivier de Motlawa. Het herinnert eraan dat Gdansk ooit ommuurd was - ironisch gezien zijn vroegere status als vrije stad.
Een beeld van hoe de stad er voor de Tweede Wereldoorlog uitzag, is te vinden in het middeleeuwse stadhuis, waar nu het Historisch Museum van Gdansk is gevestigd. Het biedt niet alleen een onbeperkt en ongeëvenaard uitzicht over de stad, maar herbergt ook een permanente tentoonstelling die de stad vóór 1939 en de verwoesting die plaatsvond tijdens het conflict, toen de stad praktisch werd uitgewist, documenteert. Meer dan 90 procent van de stad is herbouwd om de prachtige architectuur te weerspiegelen die van de ene op de andere dag tot puin is vergaan, inclusief het 'middeleeuwse' stadhuis zelf.
De strijd leiden
De fysieke littekens van de oorlog zijn misschien verdwenen, maar de erfenis ervan blijft. Naast een rondleiding door de haven van Westerplatte, kunnen bezoekers een ansichtkaart sturen vanuit het oude postkantoor en op de plek gaan staan waar arbeiders urenlang weerstand boden aan zwaarbewapende Duitse soldaten.
Deze locaties voeden de verhalen van David en Goliath over verzet in oorlogstijd, een essentieel deel van de Poolse folklore, maar ze zijn slechts achtergrondinformatie in vergelijking met het belangrijkste hoofdstuk in de geschiedenis van de stad: de cruciale rol ervan in de ineenstorting van het Oostblok.
Naast de scheepswerven van de stad staat het European Centre of Solidarity, een fascinerend museum dat de rol vertelt die Solidarnosc en de Lenin-scheepswerf speelden in de breuk van Polen met het communisme en de impact die dit had op de Sovjet-Unie. De permanente tentoonstelling combineert moderne multimedia-ervaring met authentieke artefacten, waardoor bezoekers urenlang betrokken blijven en vorig jaar de Museumprijs van de Raad van Europa won.
Eigentijds cool
Ondanks dat de meeste mensen denken dat de Poolse keuken draait om rode biet, kool en aardappel, is er een opkomende 'foodie-scene' in Gdansk. In dezelfde straat als het beroemde Pod Lososiem - een sierlijk ingericht en intimiderend groots restaurant dat beroemd is om zijn productie van goldwasser, een oude Duitse drank versierd met bladgoud - ligt het minimalistische en moderne gastronomische restaurant Metamorfoza.
Hier vindt u voortreffelijke, seizoensgebonden gerechten die allemaal ethisch afkomstig zijn van de boerderijen, bossen en rivieren in de regio. Geprijsd op 160 zloty (ongeveer £ 30) Het zesgangenproeverijmenu van Metamorfoza kan worden genoten voor een fractie van het prijskaartje dat typisch wordt geassocieerd met lekker eten. Het beste van alles is dat het restaurant helemaal niet pretentieus is. Het speelse dagmenu – dat in mijn geval luidde: 'Wat schoot de jager?' (dat zou een hert zijn) en 'Dennenboom in de sneeuw' (bevroren vla vermomd in meringue) - gaat gepaard met vriendelijke service.
Voor de bieten-, kool- en spudminnende traditionalisten die er zijn, heeft de stad nog steeds veel restaurants met stevige, zelfgemaakte gerechten. Tawerna Mestwin is een van de beste. Hier kunt u smullen van mollige en perfect gestoomde pierogis gevuld met rundvlees en zuurkool en heerlijk gegarneerd met knapperige, gebakken ui terwijl u geniet van de gezellige sfeer van een familiehuisje, compleet met zichtbare houten balken, gebloemde tafelkleden en genoeg haakwerk om zelfs de meest onwillige te inspireren van breiers.
Het contrast tussen deze twee restaurants weerspiegelt de mix van oud en nieuw, aards en verfijnd in de stad. Melkbars - communistische overblijfselen voor laagbetaalde arbeiders - zitten naast hipsterbars zoals Josef K, een trendy den-cum-junk-shop op de top van Ulica Piwna en op korte loopafstand van de ontzagwekkende St. Mary's Church.
De gentrificatie van Gdansk lijkt niet zo evenwichtig als die van Krakau, dat profiteert van een grote studentenpopulatie en een gevestigde band met de kunsten. In Gdansk heerst het gevoel dat het veranderende gezicht - teweeggebracht door het EU-lidmaatschap, het toegenomen toerisme en de opkomst van nieuwe industrieën ten koste van de productie van arbeiders -, in de woorden van een plaatselijke cafébezoeker, 'winnaars heeft geschapen' en verliezers'.
Een echte kanshebber of een waardige runner-up?
De culturele voordelen zijn misschien weinig troost voor de industriële arbeiders van Gdansk, wiens rol bij het vormgeven van de ongelooflijke geschiedenis van de stad ironisch genoeg de weg heeft vrijgemaakt voor een toestroom van bezoekers uit de middenklasse.
Wat na een bezoek aan Gdansk in de herinnering blijft hangen, zijn niet de kranen, de smog en de scheepswerven, maar de boeiende musea, de verfijnde keuken en de prachtige architectuur. Het heeft misschien niet dezelfde verfijning als Krakau, maar zijn charme en geschiedenis maken Gdansk op zijn minst een intrigerende gelijke.
