Romeinse feestdagen: worstelen met de eeuwige stad
Classicist Ferdinand Addis legt uit hoe je kunt ontsnappen aan de toeristenvallen en een ander perspectief op de Italiaanse hoofdstad kunt krijgen
2007 AFP
Elke schrijver over Rome herinnert zich het moment dat de stad hen voor het eerst echt inspireerde. Edward Gibbon beweerde op het idee te zijn gekomen voor zijn Weigeren en vallen terwijl ze op een herfstavond op de Capitolijnse heuvel luisterden naar broeders die op blote voeten vespers zongen. Percy Shelley componeerde zijn epos, Prometheus ongebonden , uitkijkend over de daken van de stad vanaf de ruïnes van de Thermen van Caracalla. Robert Hughes, meer recentelijk, herinnerde zich dat hij ongedaan was gemaakt door de schoonheid van de Piazza San Pietro en onverwachts struikelde over de beroemde gebogen zuilengalerij van Bernini.
Mijn moment had een andere smaak. Een in onbruik geraakt fabrieksgebouw aan de rand van Rome was door studenten ingenomen als feestlocatie. Een vriend nam me mee. Ik voelde de bas van de luidsprekeropstelling door de dikke avondlucht pulseren. Af en toe een gloed van aanstekers verlichtte muren van rottende rode baksteen, gemarkeerd met oude graffiti. Een magere man in een trainingspak verkocht bieren uit een winkelwagentje, en zijn vriend schoof naar me toe, zonder iets te zeggen, pakte een van mijn handen en begon te dansen, rond en rond in een soort huiveringwekkende wals.
Het was zo ongerijmd - de dreunende elektronische muziek en de ouderwetse dans, en het zachte aandringen van de vreemdeling die me in cirkels rondleidde - en ik was zo verrast dat ik alleen maar zijn andere hand naar de portemonnee in mijn broekzak voelde gaan . Hij schaamde zich helemaal niet dat ik hem had gepakt. Ik had zijn beide handen nu stevig vast, maar hij gaf niet op om me te beroven: hij bleef gewoon doorgaan, half worstelend en half dansend, totdat ik eindelijk uit zijn klauwen kon ontsnappen en in het donker verdween.
Rome grijpt je uiteindelijk altijd. In mijn geval was het gewoon ongewoon letterlijk. En hoewel ik het vreselijk zou hebben gevonden om beroofd te worden, vond ik de poging op de een of andere manier niet erg. Ik was als toerist in de stad geweest, waardoor je je altijd op de een of andere manier verwijderd voelt van de actie, geïsoleerd achter je gids en je cameralens. Die avond voelde als het begin van een nieuw soort relatie met de Eeuwige Stad: directer; meer vijandig; intiemer.
AFP_TZ1DP
Op deze inhoud rust copyright.
Dat was lang geleden. Sindsdien heb ik dagen en weken doorgebracht met het bewonderen van de geweldige bezienswaardigheden van Rome. Het kan een belastende stad zijn voor degenen die het benaderen met een to-do-lijst voor reizigers. Ga je naar de iconische oude gebouwen? De springende bogen van het Colosseum; het forum; de keizerlijke Palatijn. Reist u zoals Gibbon deed, bedwelmd door de oude stad, met een hoge stap de plek zoekend waar Romulus stond, of Cicero sprak, of Caesar viel?
Vink je de grote werken van de renaissancekunst af? Michelangelo en Raphael, Pinturicchio, Botticelli, Caravaggio? Ga je op jacht naar de sculpturen van Bernini en Canova of probeer je de overgebleven oude meesterwerken in je op te nemen: de Boxer van de Quirinal; het Apollo Belvedere; de Laocoön? In de Vaticaanse Musea is een galerij met werken van Picasso, Van Gogh en Rodin, waar je onderweg doorheen moet om de Sixtijnse Kapel te zien. Bijna niemand stopt er ooit in. Werken die de kroon op een andere Europese stad zouden zijn, in Rome krijgen nauwelijks een tweede blik.
GYI0051203382.jpg
2008 Getty Images
Soms denk ik dat je een lichte wanhoop kunt voelen die de toeristenmassa's aangrijpt als ze zich aan het eind van de dag verzamelen op de Piazza Navona of op de Spaanse Trappen. Er is gewoon zoveel te zien. En de levens van mensen zijn nu zo druk. Wat Gibbon of Shelley wekenlang deden, hopen moderne toeristen te bereiken in een lang weekend.
Misschien is er een andere manier om de Eeuwige Stad te benaderen. Tijdens al mijn reizen daarheen waren de meest memorabele momenten de onverwachte, scènes die ik bijna bij toeval tegenkwam. Ik kan de aanblik van een herder met zijn kudde niet vergeten die langs de verwoeste graven van het Parco della Caffarella loopt; van spreeuwen die over de gebroken bogen van de Ponte Rotto lopen; wilde bloemen groeien uit het antieke metselwerk van de oude Aureliaanse muren. Ik herinner me kinderen die voetbal speelden op een winteravond in de buitenwijk Garbatella; de tralies rond de voet van de Monte Testaccio, een heuvel die door de eeuwen heen is gebouwd door de Romeinen die oude oliekruiken weggooiden. De kunstcollectie van de Villa Borghese is een van de mooiste ter wereld, maar de beste tijd die ik ooit in Rome heb doorgebracht, kwam nadat we geen kaartje voor de tentoonstelling hadden bemachtigd. In plaats daarvan brachten we de middag door met racen door de villatuinen in trapauto's.
De monumenten van Rome zijn iconisch. Het Pantheon en het Colosseum zijn indrukwekkend door hun omvang, de hoogte van die springende bogen of die beroemde betonnen koepel. Maar de dingen die me tegenwoordig echt tegenhouden, zijn kleinere schaal: groeven gedragen door karwielen in de oude bestrating van de Via Appia Antica; oude vloeken gekrast in lood, opgegraven uit de Romeinse riviermodder. Al duizenden jaren werken, leven en sterven mensen in Rome, worden verliefd, worden ziek, stichten een gezin, vieren feest, en er is iets buitengewoons aan het herkennen van bekende menselijke behoeften en emoties gedurende zo'n periode van jaren. Het idee om te bidden tot de demon Abraxas met de hanenkop om bijvoorbeeld een vervelende buurman te straffen, is misschien vreemd voor ons, maar de gevoelens die tot vloeken als deze hebben geleid, zijn vandaag de dag net zo reëel als ooit. De kunst van de liefde , tweeduizend jaar geleden geschreven door de Romeinse dichter Ovidius, had net zo goed voor moderne Romeinen kunnen zijn gemaakt, onhandig flirtend op eerste dates in het heuvelstadje Frascati terwijl de lichten van Rome verschijnen, glinsterend vanuit de schemerige vlakte die zich beneden uitstrekt. De man die ik op een zomermiddag in het ondiepe water van de Tiber zag vissen met netten, zou in de tijd van Romulus niet misstaan hebben.
Rome kan hard werken zijn. Online reizigersforums staan vol met verhalen van mensen die in Rome zijn geweest en zich uitgeput voelden door de wachtrijen en de drukte en de te dure pizza. Dit is geen nieuw fenomeen. De dichter Arthur Hugh Clough arriveerde in de stad als onderdeel van een generatie Victoriaanse toeristen die hadden geleerd een bezoek aan Rome te beschouwen als een onmisbaar onderdeel van een goede opleiding. Goed bewapend met zonnehoeden en Murray Guides waren de meeste Victorianen enthousiaste toeristen, maar Clough niet. Rome stelt me erg teleur, klaagde hij in vers. Rommel lijkt het woord dat er het beste bij zou passen... Zouden de oude Goten er in godsnaam iets beters van gemaakt hebben!'
Reizigers die de drukte rond de Trevi-fontein hebben getrotseerd of op een hete augustusmiddag buiten de Sint-Pietersbasiliek in de rij hebben gestaan, zullen meeleven. Rome op die manier proberen te doen, proberen alle bezienswaardigheden te zien en alle musea te bezoeken, elke rondleiding proberen af te maken, is jezelf voorbereiden op mislukking.
Worstelend met een dansende zakkenroller, die avond al die jaren geleden, had ik het gevoel dat ik de Eeuwige Stad nooit zou kunnen beheersen, niet met een aantal lijsten en gidsen. En misschien, dacht ik, was dat oké. Na die avond heb ik niet meer geprobeerd Rome te doen. In plaats daarvan hoopte ik eenvoudig Rome mij te laten overkomen. Geef Rome de ruimte, geef het de kans om je te verrassen, en het zal zijn plaats bewijzen als de rijkste, meest gecompliceerde en mooiste stad ter wereld.
Ferdinand Addis is een auteur en classicus wiens aanstaande boek, Eeuwige Stad Rome is gepubliceerd in hardcover RRP £30 door Head of Zeus, 6 september 2018.
