Kalahari-magie: leven, dood en luxe in de woestijn
Het leven in de woestijn is moeilijk te winnen, en het oudere wrattenzwijn voor ons had geen haast om het op te geven.
Ongetwijfeld was hij een van de gelukkigen. Hij had een hoge leeftijd bereikt op een plaats waar de kansen groot waren - en hij had de dood al eens eerder bedrogen, waarbij hij een oor verloor. Nu was zijn geluk echter op. Toen de roedel wilde honden door het kreupelhout stormde, kon hij zijn hol niet bereiken voordat een van hen hem bij de staart greep.
Een uur eerder, toen de hitte van de dag afnam, hadden we de honden zien ontwaken uit hun slaap, de volwassenen opgestapeld onder een doornstruik en hun groep puppy's verborgen in de schaduw van een nabijgelegen boom. Ze hadden er vriendelijk en huiselijk uitgezien terwijl ze zich uitstrekten en gaapten en dartelden met elkaar in het gouden avondlicht.
Nu waren ze allesbehalve. Twee probeerden de neus van het wrattenzwijn te pakken te krijgen, waarbij ze zijn dodelijke slagtanden ontweken, terwijl de rest van de volwassenen aan zijn achterste snauwde. Zelfs toen het arme varken stopte met vechten, weigerde hij te sterven. Hij moet in shock zijn geweest, maar het was moeilijk om geen betekenis in die glazige ogen te projecteren: hij wist dat het spel afgelopen was.
Toen zijn slagtanden geen bedreiging meer vormden, deden de volwassenen een stap achteruit om de pups naar binnen te laten tuimelen, over elkaar heen klauterend in hun opwinding om te eten. Hun ouders waren met lege mond teruggekomen van hun ochtendjacht, en ze hadden dit nodig. Ze propten zich vol, met opgezette buiken, terwijl de volwassenen weer op weg gingen, hinkend door de struiken, met spitse oren en hun neus snuivend in de wind.
Al snel kwamen ze een oryx tegen, een gezonde volwassene met hoorns die gebogen waren als kromzwaarden. Het bleef staan en de honden gaven de achtervolging na een paar passen op. Het was het risico niet waard. Nog twee keer gebeurde hetzelfde, prooi en roofdier sloten hun ogen, berekenden de kansen en besloten dat ze in het voordeel van de oryx waren gestapeld. Het was alsof ze aan het jagen waren met een herenakkoord - en toen was het ineens niet meer zo.
De honden stormden naar voren en de gids schreeuwde terug en spoorde ons aan om vol te houden terwijl hij gas gaf en achter hen aan kletterde. Eindelijk hadden ze gevonden wat ze zochten: een eenzame baby-oryx, afgezien van de kudde. Een hond beet in zijn oor en hield hem stil terwijl de anderen om de rug cirkelden en zich voorbereidden om hun tanden in zijn hurken te zetten. Ik wist niet zeker of ik het lef had om nog een moord te zien.
Toen, opgeroepen door het geteisterde geschreeuw van de jongen, stormde de moeder te hulp. Met het hoofd naar beneden en de hoorns naar voren, stootte ze de honden af, die een paar meter terugliepen, om de moeder en het kind heen cirkelen, totdat meer oryxen zich bij de verdediging voegden en ze wisten dat ze geslagen waren. Toen het licht vervaagde, slopen ze terug naar het wrattenzwijn om de paar overgebleven restjes van zijn karkas te plukken. De gelukkige jonge oryx was min of meer ongedeerd.
Ook wij trokken ons terug, nadenkend over dood, honger en overleven op de reis terug naar de lodge. Ze zijn allemaal verweven met het leven in Tswalu Kalahari, het grootste privé-wildreservaat op het continent, dat een ongewoon intieme safari-ervaring biedt.
In plaats van rond te cruisen en langs te komen bij wat je maar kunt vinden, is elke gamedrive gewijd aan het opsporen van een bepaalde soort. Voor een deel is dit een noodzaak: het droge land van de Zuid-Afrikaanse Kalahari kan de wilddichtheid in de Kruger of de Serengeti niet aan.
Maar de meer selectieve aanpak heeft ook zijn voordelen. Als je eenmaal je doelsoort hebt gevonden - en we hebben een paar uur besteed aan het zoeken naar een paar Kalahari-leeuwen met zwarte manen - kun je meer tijd aan ze besteden, ze volgen terwijl ze jagen of hun territorium patrouilleren, en meer leren over hoe ze in deze barre omgeving.
Hard voor de dieren, dat wil zeggen: voor de mens gelden andere regels. Eigenlijk, Tswalu Kalahari is een van 's werelds meest luxueuze lodges. De chef bood bijvoorbeeld aan om kreeft en champagne mee te vliegen vanuit Kaapstad als we niets naar onze zin op het menu konden vinden, of in de goed uitgeruste wijnkelder en kast met whisky's en cognacs die al tot onze beschikking stonden. Onze stenen privécabine, een van de negen, was ingericht met een hemelbed, binnen- en buitendouches, airconditioning voor de zomerhitte en open haarden voor koude winteravonden.
In oktober hebben we beide meegemaakt. De temperatuur daalde op een gegeven moment tot een ongebruikelijke 6C, omdat Zuid-Afrika een dag met bijna-apocalyptisch weer beleefde. Honderden kilometers verderop vielen hagelstenen zo groot als tennisballen in Johannesburg, en aan de andere kant van het land stroomden overstromingen door de straten van Durban. In opzettelijke onwetendheid over deze slechte voortekenen, trokken we een stoel bij het vuur en warmden ons op met een glas turfachtige, rokerige whisky.
De volgende ochtend vlogen we uit Tswalu en vervolgens vanuit Johannesburg over de centrale Kalahari, een uitgestrekt rood zand, totdat een verdikking van doornstruiken en een scheutje groen onze aankomst in de Okavango Delta aankondigden.
Of deze noordwestelijke wijk van Botswana überhaupt woestijn is, blijft een punt van discussie. De jaarlijkse regenval is hier laag, maar zomerstormen in tropisch Angola sturen 11 biljoen liter water per jaar naar beneden langs de Cubango-rivier, over de grens en de delta in, waar het een van de grootste verzamelingen van dieren in het wild in Afrika aantrekt.
Terugkerend naar de echte Kalahari, reden we drie uur, half op gladde teer en half op ruw zand, naar de Lodge at Feline Fields , een luxe toevluchtsoord in deze uithoek van het land. We kwamen laat in de middag aan en bleven aan de bar hangen om naar de zonsondergang te kijken voordat we incheckten in onze suite, een hut met twee verdiepingen en een eigen zwembad.
Ondanks zijn naam is Feline Fields niet de plek voor grote katten, noch voor groot wild (afgezien van olifanten, waarvan er een paar op een middag uit ons zwembad kwamen drinken). In plaats daarvan biedt het een onderbreking van de alarmoproepen van 5 uur 's ochtends van het safariregime en een paar dagen vijfsterrengastvrijheid in de bush.
We genoten van onze leugens, luie middagen bij het zwembad en een rustige safari te paard door het droge gras, maar het hoogtepunt waren onze twee bezoeken aan het San-volk, de oorspronkelijke bewoners van de Kalahari, die zich begonnen af te splitsen van andere levende mensen ongeveer 200.000 jaar geleden, zegt: The New York Times . Dat is minstens 120.000 jaar voordat de eerste mensen in Europa arriveerden.
Noord-Botswana blijft een bolwerk van de San, hoewel hun gebruiken alleen in de meest afgelegen gebieden bestaan. Onze gastheren lieten ons hun grashutten zien, probeerden ons de regels van een ingewikkeld kampvuurspel te leren en demonstreerden de gereedschappen die ze ooit gebruikten om vuur te maken, naar watervoerende wortels te graven en vallen te zetten voor parelhoenders en andere dieren.
Deze werktuigen hebben ook een lange afstamming. In 2012 bleek een zeer vergelijkbare set, opgegraven in Zuid-Afrika, 44.000 jaar oud te zijn, het vroegste ondubbelzinnige bewijs voor modern menselijk gedrag, de BBC rapporten.
Nu bevindt de San-cultuur zich echter op een kruispunt, of misschien op een doodlopende weg. De natuurbeschermingswetten van Botswana hebben hun jager-verzamelaarslevensstijl verboden, en ze vertellen ons dat de vaardigheden die nodig zijn om te overleven in de bush verloren gaan. Hun kinderen gaan naar school, waardoor nieuwe kansen ontstaan, maar ze worden ook gescheiden van de oude gebruiken. Na tienduizenden jaren te hebben overleefd, is het onwaarschijnlijk dat hun tradities nog een generatie meegaan.
Hun verlies zal de Kalahari veranderen, die zelf is getransformeerd sinds de San er voor het eerst hun thuis van maakten. Toen bevond een groot deel ervan zich onder het water van het Makgadikgadi-meer, dat het noorden van Botswana en Namibië bedekte tot ongeveer 20.000 jaar geleden, toen het klimaat en het drainagesysteem veranderden en het begon op te drogen. Nu rest alleen de enorme Makgadikgadi-zoutpan - onze volgende bestemming - en de eigenaardigheid dat het Ngami-meer is.
Een stuk ondiep water, onderbroken door half verzonken bomen, het lijkt nu meer op een overstroming dan op een meer - maar ooit was het heel anders. Aangekomen aan de oevers van Lake Ngami in 1849, was Dr. David Livingstone getuige van een prachtige uitgestrektheid van water vol met dieren en vogels, zegt Eenzame planeet , maar het verdween een paar jaar later volledig en verscheen tegen het einde van de 19e eeuw eventjes. Het kwam weer terug na zware regenval in 1962 en groeide uit tot ongeveer honderd vierkante mijl, en verdween toen op mysterieuze wijze weer in 1982, om in 2000 opnieuw te verschijnen.
Onze gids bracht de theorie naar voren dat kleine aardbevingen - die regelmatig voorkomen in het gesteente onder Botswana, hoewel ze zelden aan de oppervlakte worden gevoeld vanwege het dempende effect van het diepe zand erboven - verantwoordelijk zijn voor veranderingen in drainagepatronen op het oppervlak, maar er is geen wetenschappelijke overeenstemming.
Op de zoutpannen daarentegen loopt de waterkringloop als een trein. Na maanden van droogte doordrenken zomerregens het vlakke land, wat een enorme migratie van zebra's en gnoes veroorzaakt die het groen komen vreten.
Half oktober was het nog niet helemaal in volle gang, maar de vroege vogels en beesten hadden ons voor San Camp , een van de drie tentenkampen van Uncharted Africa in de zoutpan. Een toonbeeld van elegante eenvoud, de golvende witte tenten zijn ingericht met antieke bedden, vloerkleden en bureaus. Hoge palmbomen zorgen overdag voor schaduw en 's nachts werpen oevers van olielampen flikkerende schaduwen en de gloed van ouderwetse glamour.
Na onze korte onderbreking waren we terug bij 5.30 uur, maar ik knapte al snel op toen de zon boven de horizon klom, de zoutpan met een perzikachtige warmte overspoelde en de koperen fittingen van de badkamer vergulde. Of misschien was het de hete fles koffie die bij de wake-up call kwam.
We vertrokken uit het kamp, de witte tenten gloeiden achter ons, maar kwamen vrijwel onmiddellijk tot stilstand. Ik zag eerst de jakhalzen, toen de gieren, en rook toen de dood. Onze gids volgde de aaseters en sloeg het pad af naar de plek waar twee mannetjesleeuwen een zebra hadden neergehaald, op slechts een paar honderd meter van waar we sliepen.
De een, die al genoeg had gehad, lag te dutten in het gras, maar de ander werkte nog steeds aan het karkas, knagen en likken, zijn manen besmeurd met bloed. Van tijd tot tijd zou een jakhals - er waren 28 van hen die op hun beurt wachten - te dichtbij komen en de leeuw zou zich omdraaien en verblinden, waardoor hij wegrende. Gieren cirkelden boven hen en kwamen af en toe binnen om op respectvolle afstand van de leeuwen te landen.
Onze volgende gastheren, een kolonie stokstaartjes, waren meer meegaand. Deze charismatische kleine wezens zijn zo gewend geraakt aan menselijke bezoekers dat ze ons als onderdeel van het landschap behandelden, over en tussen onze voeten rennend.
De gids leidde ons naar een van hun uitkijkpunten en nodigde me uit om op de stapel stenen te gaan zitten. De schildwacht van de kolonie, die een hoger gelegen uitkijkpunt zag, klom op mijn arm, aarzelde even om aan mijn oor te snuffelen en krabbelde toen op mijn hoofd. En daar stond hij, heen en weer kijkend, mijn hoofdhuid masserend met zijn klauwen en kletsend met de rest van de stokstaartjes om hun te vertellen wat hij kon zien.
Na een minuut of tien was het tijd voor een ander stokstaartje om de wachtdienst over te nemen en ik gebruikte de wisseling van de wacht als een kans om op te staan. Zijn vervanger moest het doen met de rotsen, terwijl ik zijn metgezellen volgde naar de zoutpan terwijl ze op zoek gingen naar ontbijt. Een moeder pendelde heen en weer en bracht schorpioenen naar haar twee kleine baby's. Toen gingen de jonge duiven voor het eerst in hun leven op zoek naar zichzelf en vergezelden de volwassenen op een tocht naar de zoutpan, hun staarten recht omhoog gericht naar de lucht als antennes.
Na het ontbijt gingen we op weg naar Jack's Camp , het originele Uncharted Africa-kamp. Een korte rit over de pan, de sfeer is minder Moors en meer klassieke Britse expeditie. De donkergroene tenten zijn bekleed met karmozijnrood, terwijl de roodfluwelen bekleding de esthetiek van de jaren 40 compleet maakt.
De hitte liep die middag op tot 45C en dwong ons in de schaduw van het canvas, waar we op het hemelbed indommelden tot high tea. In een tent met open zijkanten, gekoeld door een lome bries, zaten we in kleermakerszit op kussens en verscholen in quiches, taarten, kebabs en cakes, ons voorbereidend op een expeditie naar het hart van de zoutpan.
Het was een heerlijke manier om onze laatste avond in de Kalahari door te brengen. We vertrokken op quads, scheurden langs een smal pad en lieten al snel alle sporen van vegetatie achter. De Makgadikgadi-zoutpannen, met een oppervlakte van 6.000 vierkante mijl, behoren tot de grootste ter wereld - en aan het einde van het droge seizoen, volkomen onherbergzaam. Weinig planten overleven de droge, zoute grond en dieren hebben geen reden om zich op de beschutte vlaktes te begeven. Na een opwindende rit van 20 minuten hadden we aan het einde van de aarde kunnen zijn.
We kwamen tot stilstand en zetten de quads uit, de absolute stilte in ons opnemend. Toen, met gebakken zout dat kraakte als verse sneeuw, stapten we naar buiten in de richting van de zonsondergang en vonden een plek om op de grond te gaan liggen en naar de lucht te staren terwijl de sterren tevoorschijn kwamen.
Drie nachten in Tswalu, één nacht in het Saxon hotel in Johannesburg en drie nachten in San Camp zijn verkrijgbaar bij de Luxe Safari Bedrijf voor £ 7.400pp, inclusief vluchten. Accommodatie in Tswalu en San Camp is volpension en alle activiteiten zijn inbegrepen. Voor een op maat gemaakt reisschema, bel 01666 880 111, e-mailinfo@theluxurysafaricompany.comof bezoek theluxurysafaricompany.com
Een verblijf in The Lodge at Feline Fields begint vanaf £ 725 pp, inclusief vervoer heen en terug, volpension, alle activiteiten en een donatie van £ 25 aan de Feline Fields Trust. Boek bij felinefields.com
British Airways vluchten van Londen naar Johannesburg kosten vanaf £ 537
