Basquiat at the Barbican: Boom for Real
Curator Eleanor Nairne vertelt over de invloeden van het baanbrekende werk van Jean-Michel Basquiat in zijn eerste retrospectief in het VK
Boom for Real is de eerste grote Britse retrospectieve van Jean-Michel Basquiat. Wat kunnen we van deze tentoonstelling verwachten?
Zich kunnen verdiepen in een viering van het leven en werk van Basquiat. Een van de dingen die op dit moment zo opwindend voor ons zijn, terwijl we aan het installeren zijn, is om herinnerd te worden aan de pure kracht van deze werken in het echt. De meesten van ons kennen ze in reproductie, zoals in boeken, of op ansichtkaarten en T-shirts, maar om ze persoonlijk te aanschouwen is een openbaring. Wat we hebben geprobeerd te doen [in de tentoonstelling] is het werk te situeren in een soort moment van die tijd van New York eind jaren zeventig tot begin jaren tachtig. We hebben geprobeerd een indruk te geven van hoe die tijd was voor Basquiat en hoe dat in het werk infiltreert, dus we hebben videoclips en archiefmateriaal, fotografie, ontwerpen voor posters – al dit rijke materiaal waarmee de schilderijen kunnen worden gezien in hun meest levendige vorm.
Wie denk je dat de tentoonstelling zal aanspreken?
Iedereen! Eerlijk gezegd, de reden waarom ik Basquiat zo'n boeiende artiest vind, is omdat hij het vermogen had om met zoveel verschillende soorten mensen te praten. Ik denk soms aan zijn opvoeding in Brooklyn, aan het feit dat zijn vader Haïtiaan was en zijn moeder een Puerto Ricaanse van de tweede generatie. Hij sprak thuis Engels, Frans en Spaans, en als je opgroeit in een meertalig gezin, moet je heel snel kunnen schakelen tussen verschillende talen. Ik denk dat dat op de een of andere manier is wat zijn werk heeft gedaan, ze spreken verschillende talen tegelijk. Dus aan de ene kant staan ze vol met populaire verwijzingen naar alles, van tekenfilms tot gesprekken die hij met vrienden voert, maar dan zou hij ook behoorlijk spraakmakende referenties hebben, zoals de geschiedenis van de westerse 20e-eeuwse schilderkunst of Afrikaanse volkstradities of bebop jazz, dus het betekent dat ze doordrenkt zijn van betekenis en dat iedereen er iets in kan vinden.
Zijn werk lijkt een aantal thema's te omvatten. Wat waren zijn belangrijkste invloeden?
Een van de meest interessante dingen aan de manier waarop hij werkte, is dat hij een bijna onverzadigbare honger naar informatie had. We hebben een redelijk goed beeld van de tentoonstellingen die hij bezocht, de boeken die hij las, de muziek waarnaar hij luisterde en de films die hij ging zien, en veel van die informatie staat in de tentoonstelling om bezoekers te helpen en inzicht te geven in wat de schilderijen zou kunnen verwijzen naar. Een reden waarom hij vandaag de dag zo relevant blijft, is omdat hij vrij prototypisch is van hoe we vandaag werken met meerdere tabbladen open op onze schermen en zoveel verschillende mediabronnen tegelijkertijd streamen. Het is best opmerkelijk dat hij in een pre-digitale tijd werkte.
Ja, hij leek zijn tijd ver vooruit te zijn, maar je zou ook kunnen zeggen dat zijn kunst ook erg van zijn tijd is.
Ik denk dat dat heel waar is. Het is nogal moeilijk om te verwoorden hoe iets zowel volledig tot een zeer specifieke periode in de geschiedenis kan behoren, terwijl het tegelijkertijd vooruit lijkt te spreken en zichzelf projecteert in het toekomstige moment. Een van de dingen die ik altijd heel krachtig vond aan zijn levensverhaal, is dat hier een man is die geen formele artistieke opleiding heeft genoten, hij ervoor kiest om op 16-jarige leeftijd van school te gaan en een echte selfmade man is, hij heeft buitengewone vastberadenheid over de kunstenaar die hij gaat worden. Oorspronkelijk stapt hij de binnenstad van New York binnen en begint hij graffiti te maken in het kunstduo SAMO, en toen maakte hij deze collages en ansichtkaarten en maakte hij american football-helmen op maat. Hij maakte dwangmatig werk dat hij in de beginjaren op straat zou verkopen. In die zin had hij die geweldige ondernemersgeest, die je natuurlijk in veel van de YouTube-generatie terugziet. Het is deels zelfpromotie, maar het gaat deels over durf - dat absolute vertrouwen in jezelf hebben. Een andere manier waarop we Basquiat als hedendaags zouden kunnen beschouwen, is dat hij zichzelf niet echt definieerde. Ik ben me er heel goed van bewust dat mensen hem nu vooral als schilder beschouwen, maar in die tijd werkte hij net zo veel in graffiti en poëzie en muziek en performance en al deze verschillende gebieden. Ze waren allemaal een uitgebreid deel van wie hij was als kunstenaar en ik denk dat het echt gaat over het hebben van die overtuiging in jezelf en die dwang om werk te maken en te delen wat je wilt maken en wat je de wereld wilt zeggen.
Was hij politiek gemotiveerd?
Ja, ik denk dat hij een zeer politiek kunstenaar was. Het was een moeilijke tijd om als jonge zwarte kunstenaar in New York te werken en hij was een relatief afwijkende figuur. Zijn ervaring met racisme - wat waarschijnlijk een dagelijkse ervaring voor hem was - was een groot deel van wat hij in zijn werk en in zijn denken over wat het betekende om een kunstenaar van gemengd cultureel erfgoed te zijn, heeft gekanaliseerd.
Wat is volgens jou de blijvende impact van Basquiat op de kunstwereld?
Ik vind het enorm en ik denk dat het zelfs groeit. Vaak denken we bij een kunstenaar dat ze een statement maken tijdens hun leven of onmiddellijk na hun leven, en dan is het de vraag hoe lang die relevantie zou kunnen duren. Met Basquiat denk ik dat een van de dingen die zo formidabel is aan het werk, is dat het steeds relevanter wordt – het is werk dat levendiger aanvoelt naarmate de jaren verstrijken.
Basquiat: Boom for Real staat van 21 september 2017 tot en met 28 januari 2018 in de Barbican; barbican.org.uk
