Iraaks Koerdistan streeft naar onafhankelijkheid
Aangemoedigd door hoofdrol tegen Islamitische Staat, worden separatisten ingesteld op 25 september-referendum
Een Iraakse Koerd zwaait met de Koerdische vlag tijdens vieringen voor de lente-equinox
Safin Hamed/AFP/Getty Images
De leiders van Iraaks Koerdistan zeggen dat het volgende maand zal doorgaan met een gepland onafhankelijkheidsreferendum, ondanks tegenstand van zijn buren en de VS.
De enige autonome regio van Irak is sinds 1991 grotendeels zelfbestuur, met een eigen president, premier en parlement. Maar dromen van een echt onafhankelijk thuisland voor het Koerdische volk zijn nooit verdwenen.
Op 7 juni 2017 maakten die dromen een grote stap voorwaarts toen de Koerdische president, Masoud Barzani, aankondigde dat de regionale regering van Koerdistan groen licht had gegeven voor een onafhankelijkheidsreferendum op 25 september.
Hoewel de geplande stemming alleen een 'declaratief referendum is, zonder praktische politieke implicaties', zegt Haaretz , 'het heeft de internationale en Arabische druk op de Koerdische leiders al opgevoerd'.
De centrale regering in Bagdad, Turkije en de VS hebben allemaal hun bezorgdheid geuit over de timing van het referendum, waarbij Iraakse en Koerdische troepen nog steeds bezig zijn met de campagne om militanten van de Islamitische Staat uit Noord- en West-Irak te verdrijven.
Waarom wordt er nu gestemd?
Het gebied dat bekend staat als Koerdistan, dat bestaat uit delen van het huidige Irak, Iran, Syrië en Turkije, werd na de Eerste Wereldoorlog door Britse koloniale bestuurders opgedeeld en verdeeld over de vier landen.
Voor Iraks gewelddadige Koerden is de verlokking van een vrij Koerdistan bijzonder krachtig. Onder het Arabisch-nationalistische regime van Saddam Hoessein zouden meer dan 180.000 Iraakse Koerden zijn omgekomen bij massa-executies, bomaanslagen en chemische aanvallen op burgers.
De aanzet voor de laatste roep om onafhankelijkheid kwam uit een onverwachte hoek: de invasie van de Islamitische Staat in Noord- en West-Irak in de zomer en herfst van 2014.
Toen regeringstroepen zich in de zomer van 2014 terugtrokken in het aangezicht van de IS-aanval, grepen Koerdische milities de kans om het vacuüm op te vullen en de strijd om de regio te bevrijden over te nemen.
Nu de militante groepering op het punt staat te worden verslagen en gedwongen het grootste deel van haar grondgebied in Irak over te geven, controleert de KAR een gebied dat ver buiten haar officiële grenzen ligt.
Naast de terreinwinst heeft de prominente rol van de Peshmerga aan het hoofd van de aanval een waardevolle propagandarol gespeeld, waardoor het idee van Koerdische autonomie in de regio werd versterkt en het separatistische sentiment nieuw leven werd ingeblazen.
Waarom is er internationaal verzet geweest?
Turkije, Syrië en Iran, die allemaal een omvangrijke Koerdische bevolking hebben, zijn fel gekant tegen het referendum, uit angst dat het de vlammen van soortgelijke onafhankelijkheidsbewegingen in hun eigen land zou kunnen aanwakkeren.
Syrië heeft de stemming verworpen als ongrondwettelijk, terwijl de hoogste leider van Iran, Ali Khamenei, heeft getweet dat Iran 'zich verzet tegen het houden van besprekingen over een referendum om Irak te verdelen en degenen die het idee voeden beschouwt als tegenstanders van de onafhankelijkheid van Irak'.
#Iran is tegen het houden van besprekingen over een referendum om te verdelen #Irak en beschouwt degenen die het idee voeden als tegenstanders van de onafhankelijkheid van Irak.
- Khamenei.ir (@khamenei_ir) 20 juni 2017
De Turkse regering, die al meer dan 30 jaar een bloedige interne strijd voert met de separatistische Koerdische Arbeiderspartij (PKK), is bijzonder gekant tegen het geplande referendum en noemt het een 'ernstige fout'. Stem van Amerika rapporten.
Turkije heeft de Koerden er al van beschuldigd het conflict in Syrië uit te buiten om hun eigen agenda te bevorderen. Koerdische Volksbeschermingseenheden (YPG) hebben de aanklacht tegen IS in Syrië geleid, maar Turkije vermoedt dat hun ware motief is om internationale steun te krijgen voor hun onafhankelijkheidsproject.
Oppositie uit Ankara zou bijzonder lastig zijn omdat de olie-export van Iraaks Koerdistan, de ruggengraat van zijn onstabiele economie, afhankelijk is van pijpleidingen en routes over land door Turkije.
Verder weg, 'zijn de Verenigde Staten en andere westerse landen bezorgd dat de stemming een nieuw conflict met Bagdad zou kunnen doen ontbranden en zou kunnen veranderen in een ander regionaal brandpunt', zegt Reuters .
Eerder deze maand vroeg de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson president Barzani persoonlijk om te overwegen de verkiezingen uit te stellen. Het antwoord was een beleefd maar vastberaden 'nee'.
Wat zou een vrij Koerdistan betekenen voor Irak?
Over het algemeen deelt Bagdad de zorgen van zijn buren. Bijzonder verontrustend voor de Iraakse regering is het feit dat de inwoners van betwiste gebieden buiten de grenzen van het geautoriseerde gebied van de KAR, inclusief het olierijke gebied rond de multi-etnische stad Kirkuk, ook een stem zullen krijgen in het referendum.
Premier Nechirvan Barzani vertelde het Koerdische persbureau Rudaw dat deze gebieden 'bevrijd waren door het bloed van de martelaren en de Peshmerga' en dat de bewoners het recht hadden om te kiezen of ze zich al dan niet bij een onafhankelijk Koerdistan wilden aansluiten.
Maar 'de regering van [de Iraakse premier Haider] Abadi zal niet bestraffen wat zij ziet als het grijpen naar olie en land, met name Kirkuk', zegt The Econoom .
Toch zijn sommige Iraakse politici van mening dat het referendumdebat een waardevolle test is voor de democratische geloofsbrieven van het nieuwe Irak.
Voormalig vice-premier Saleh al-Mutlaq vertelde Rudaw dat hoewel hij persoonlijk tegen een onafhankelijk Koerdistan was, de regering 'de wens van de meerderheid van de Koerden' moet respecteren.
'We hopen dat we in één land kunnen leven', zei hij. 'Maar als we niet met onze Koerdische broeders in één land kunnen leven, laat ze dan hun rechten opeisen en een geliefde buur worden.'
Mithal al-Alusi, leider van de linkse minderheid Ummah Party, vertelde Rudaw dat hij gelooft dat het referendum een keerpunt kan zijn voor de fragiele en gefragmenteerde parlementaire democratie van Irak.
'Als de regio van Koerdistan doorgaat met zijn referendum, zullen de mensen van andere provincies ook hun rechten kunnen opeisen', zei hij. 'De heersers van Bagdad hebben twee keuzes. Ze zullen ofwel democratisch en constitutioneel worden, ofwel ISIS en Baathisten en dictators worden.'
Ten eerste is het belangrijk op te merken dat onafhankelijkheid misschien niet zo dichtbij is als het lijkt. Om te beginnen is er geen garantie dat de Koerden ja zullen stemmen, zelfs als het referendum op 25 september doorgaat zoals gepland.
Naar de monitor meldt dat de 'overweldigende meerderheid' van de Koerden die ze interviewden sceptisch was over de stemming, die zij zien als een 'truc van het huidige leiderschap om de aandacht af te leiden van het falen om de regering efficiënt te besturen en de economie de afgelopen 25 jaar te beheren'.
'Ik ben helemaal voor onafhankelijkheid', zei een voormalige Peshmerga-commandant tegen de website, maar 'onder de vlag van deze dieven hak ik liever mijn wijsvinger af dan te stemmen in het referendum.'
